Bong bóng kinh tế là gì? Những vụ khủng hoảng kinh tế tiêu biểu
Bong bóng kinh tế là hiện tượng mà rất nhiều người sợ hãi. Một khi đã xuất hiện và nổ bong bóng kinh tế thì đã quá muộn để sửa chữa và khiến nền kinh tế gặp nguy hiểm. Và khi đã nổ ra thì hậu quả sẽ thật đáng sợ cho nền kinh tế.
ẩn
Bong bóng kinh tế là gì?
Bong bóng kinh tế (hay “bong bóng đầu cơ”, “bong bóng thị trường”, “bong bóng tài chính” hay “speculative mania”) là hiện tượng khi mà giá hàng hóa hay tài sản trong một thị trường tăng đột biến, vượt qua giá trị cốt lõi của nó và lên đến một mức giá vô lý hoặc mức giá không bền vững.
Bong bóng kinh tế xuất hiện khi có hiện tượng đầu cơ đối với các tài sản cơ sở, làm cho giá bị đẩy lên cao, do vậy càng khuyến khích hoạt động đầu cơ hơn nữa. Khi này giá tiếp tục leo thang cho tới mức nhất định nào đó thì dừng lại và rơi giá tự do không có điểm dừng và gọi là “nổ bong bóng”.
Cơ chế của bong bóng kinh tế thường gắn liền với một thứ có tên là “lý thuyết về kẻ ngốc hơn”. Trong đó giải thích hành vi của những người tham gia vào một thị trường với sự lạc quan thái quá (người ngốc). Những người ngốc này sẵn sàng mua những hàng hóa được định giá quá cao, với mong đợi sẽ bán được nó cho một người khác (kẻ ngốc hơn) ở một mức giá cao hơn nhiều. Bong bóng kinh tế sẽ tiếp tục phình to cho đến khi những người này vẫn còn tìm được một kẻ ngốc hơn mình sẵn sàng mua những hàng hóa đó. Và bong bóng kinh tế sẽ “nổ” khi xuất hiện “kẻ ngốc nghếch nhất”, người trả giá cao nhất cho thứ hàng hóa được định giá quá cao và không tìm được người mua nào khác.
Các giai đoạn của một bong bóng kinh tế
Nhà kinh tế học Hyman P. Minsky không phải là người có tên tuổi. Tuy nhiên, nhờ vào cuộc khủng hoảng tín dụng và suy thoái kinh tế năm 2008-2009, lý thuyết về sự bất ổn tài chính của Minsky đã thu hút nhiều sự chú ý và có ngày càng nhiều người ủng hộ học thuyết của ông. Minsky là một trong những nhà kinh tế học đầu tiên giải thích sự phát triển của tình trạng bất ổn tài chính và sự tương tác của nó với nền kinh tế nói chung. Cuốn sách của ông, “Bình ổn một nền kinh tế không ổn định” (Stabilizing an Unstable Economy) (1986) được coi là một tác phẩm tiên phong về chủ đề này.
Minsky xác định 5 giai đoạn trong một chu kỳ tín dụng điển hình là: chuyển đổi, bùng nổ, hưng phấn, chốt lời và hoảng loạn. Mặc dù có nhiều cách hiểu khác nhau, nhưng mô hình chung của một bong bóng bám khá sát với chu kỳ này.
- Chuyển đổi: Giai đoạn này diễn ra khi các nhà đầu tư bắt đầu chú ý đến một mẫu hình mới, như một sản phẩm hoặc công nghệ mới, hoặc một mức lãi suất thấp kỉ lục -hoặc bất cứ điều gì khiến họ chú ý.
- Bùng nổ: Giá bắt đầu tăng nhẹ, sau đó có thêm đà tăng cao khi càng nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường. Điều này thiết lập điều kiện cho sự bùng nổ. Trạng thái tâm lí chung là nỗi sợ không kịp tham gia vào thị trường, khiến càng nhiều người tham gia vào việc mua tài sản.
- Hưng phấn: Khi mọi người rơi vào trạng thái hưng phấn và giá tài sản tăng vọt, không ai còn quan tâm đến cẩn thận nữa.
- Chốt lời: Dự đoán khi nào bong bóng vỡ là điều không dễ dàng, một khi bong bóng đã vỡ thì nó sẽ không thể nào phục hồi. Tuy vậy, những ai có thể nhận biết các dấu hiệu sẽ kiếm được tiền bằng việc bán tài sản.
- Hoảng loạn: Giá tài sản đổi chiều và rớt nhanh chóng như lúc nó tăng giá. Các nhà đầu tư muốn bán chúng đi với bất cứ giá nào.
Những vụ nổ bong bóng lớn nhất trong lịch sử loài người
Bong bóng kinh tế chính là một trong những nỗi lo sợ cho đến giờ không một chuyên gia hay người làm kinh tế nào không lo lắng. Trong lịch sử kinh tế, bong bóng đã nổ ra khá nhiều lần và mỗi lần là một nỗi khiếp sợ ám ảnh. Phần dưới này chúng tôi sẽ điểm danh những vụ nổ bong bóng kinh tế lớn nhất lịch sử loài người và đi kèm là thời gian xảy ra, các bạn có thể bấm vào từng vụ nổ để xem chi tiết nhất nhé.
Bong bóng hoa Tulip ở Hà Lan năm 1637
Bong bóng hoa Tulip diễn ra tại Hà Lan. Vào thời điểm đó, nước này có thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới nhờ vào sự phát triển thương mại quốc tế và các hoạt động thương mại mở rộng.
Sự bùng nổ kinh tế đã giúp nhiều người đạt được sự giàu có và thịnh vượng, từ đó thúc đẩy thị trường hàng hóa xa xỉ. Trong bối cảnh này, một trong những mặt hàng được thèm muốn nhất là hoa tulip, đặc biệt là những bông hoa có yếu tố đột biến khiến chúng sặc sỡ hơn các bông hoa thường khác. Những bông hoa độc đáo này khác biệt so với các lựa chọn sẵn có khác, vì vậy mọi người đều muốn sở hữu để khoe chúng vì màu sắc và kiểu dáng khác thường.
Tham khảo thêm: Bong bóng hoa Tulip là gì?
Bong bóng Mississippi ở Pháp
Năm 1716, nước Pháp rơi vào tình trạng cạn kiệt nguồn tiền kim loại quý và ngập trong đống nợ. Để giải quyết khủng hoảng, hoàng gia Pháp đã nhờ tới chuyên gia kinh tế người Scotland có tên John Law. Với sự trợ giúp của hoàng gia, Law đã lập ra một ngân hàng, đồng thời phát hành tiền giấy để vực dậy nền kinh tế Pháp.
Tham khảo thêm: Bong bóng Mississippi là gì?
Bong bóng South Sea ở Anh năm 1720
Vào đầu thế kỷ 18, Công ty South Sea của Anh đã có độc quyền thương mại với các thuộc địa của Tây Ban Nha ở châu Mỹ Latin. Công ty này đã thiết lập tuyến thương mại đầu tiên tới khu vực Mỹ Latin vào năm 1717 và bắt đầu thổi phồng những thành tích về hoạt động thương mại đó.
Tham khảo thêm: Bong bóng South Sea là gì?
Phố Wall: Ngày thứ Ba đen tối (29/10/1929) và Ngày thứ Hai đen tối (19/10/1987)
Trong thời kỳ vàng son thập niên 1920, chứng khoán Mỹ bùng nổ như chưa từng diễn ra trước đây. Vô số người dân thường Mỹ dùng những khoản vay dài hạn đầu tư vào chứng khoán, với giấc mộng giàu có và họ đã được đền bù bằng lợi nhuận tăng lên gấp bốn lần trong khoảng thời gian 1920-1929.
Tham khảo thêm: Sự sụp đổ của Phố Wall ngày 29/10/1929 và ngày 19/10/1987
Bong bóng Dotcom 1995 – 2000
Bong bóng dotcom bắt đầu vào cuối thâp niên 90, khi nhiều người đã có internet tại nhà riêng và Microsoft Windows 95 Plus Pack đi kèm phiên bản đầu tiên của trình duyệt Internet Explorer – cung cấp trải nghiệm đầu tiên của hầu hết mọi người trong việc lướt web.
Tham khảo thêm: Bong bóng công nghệ Dotcom là gì?
CẢNH BÁO: Đầu tư vào các sản phẩm tài chính tiềm ẩn rất nhiều rủi ro mà có thể không phù hợp với một số nhà đầu tư. Do đó hãy cân nhắc kỹ lưỡng và làm chủ bản thân trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào cấu thành từ những nội dung tham khảo tại GiaiMaCoin.Com.
Mục lục
